آن که را در عاشقی جان و دلی آگاه نیست
 در طریق معرفت با هیچ کس همراه نیست

گم شدم در کوچه ی بی انتهای عاشقی
تازه فهمیدم کسی از بودنم آگاه نیست

جاری وپاک است همچون چشمه ای درکوهسار
شاعر وارسته وقتی آب زیر کاه نیست

دست و پایش بشکند در پیچ و خمها شاخه وار
هر که را چون خضر در این دشت جولانگاه نیست

سمت اقلیمی که شیطان حکمرانی می کند
اهل معنا را پناهی بهتر از الله نیست

حضرت حق گفت بی حجّت نمی ماند زمین
حجّت اما در لباس شوم شاهنشاه نیست

پای همت گر مرا لنگ اوفتد در راه عشق
بر در جانانه ام دست طلب کوتاه نیست

شمع در شب زنده داری دیده روی صبح وصل
عاشقان را وقت مردن شرط اشک وآه نیست

چشم دل بگشا و روی شاهد معنا ببین
جلوه گر ای کوردل بر چشم اعمی ماه نیست

راه معنا رفته را در پرده ی وهم و خیال
التفاتش با دل من گاه هست و گاه نیست

منکران را شرم محروم از  وصال یار کرد
ورنه ارباب حقیقت رانده از درگاه نیست

خاکساری پیشه باید عاشق دریوزه را
نزد شاه عشق عاشق را جلال و جاه نیست

ما به قرب وصل جانان در طلب خود کاهلیم
غفلتش افزوده گردد هر که خاطرخواه نیست

در دیاری کز حقیقت نیست مبنا حرف دل
شاهدی روباه را غیر از دم روباه نیست

نا امیدی را از اول دست حق گرن زده ست
گر تو این معنا بدانی در دلت اکراه نیست

گر عزیز مصر معنایی به بوی پیرهن
می رسی آن جا که دیگر یوسفی در چاه نیست

خانه در قعر جهنّم هست پادافره  تو را
کارهایت گر به معنا خالصآ لله نیست.

ای تو     شعر     هماره  پر شورم
نغمه ی        دلنواز          سنتورم

ای که       نزدیکتر ز من به  منی
وی که     فرسنگها    تو را   دورم

حالم   این را کند    به من حالی
بی عنایت   به  عشق  پر شورم

که جدا گشتن از تو  اجباریست
که به دل کندن   از تو   مجبورم

حال و روز    مرا   بیا    و  ببین
عاجزی    گر   ز   درک  منظورم

می روم    لاجرم ؛ دریغ؛ ایوای
می گراید     به   تیرگی    نورم

ندرخشد    به    بامداد     پگاه
تابش   نوری   اندک   از هورم

نه خبر از ستاره   نز  ماه است
در     شبان     سیاه    دیجورم

نیست   دیگر کسی   حکایتگر
تا بگوید   به    جلوه ی   حورم

راز  شب های  مست  پیشاور
صبح های   خوش    نشابورم

آمد     از التفات   ساقی مرگ
به     سراغ     دل    صفاجورم

شامگاهان    شوکران درجام
عوض        بامداد      انگورم

آفتابم    که    بر   لب    بامم
پای لنگم     که   بر لب گورم

عشق دیرین من  خدا حافظ
دل من ، دین من خداحافظ.....

 ( به مناسبت سالروز درگذشت صدرالشّعراء  استاد مهرداد اوستا)

 17 اردیبشت امسال مصادف با سالروز درگذشت صدرالشّعراء استاد مهرداد اوستا است.قصیده ی ذیل به روح بلند آن استاد بزرگ تقدیم می شود:

***
مگر   از    گلستان     عشق   و      ودادم
شمیم       گلی        آورد             بامدادم

که   شب تا  سحر  دیده  بر در نشستم
دریغا       پیامی          نیاورد             بادم

ز  بس      اختران   می شمردم    پیاپی
قوی    گشت    اندیشه ی      وهم زادم

شبح   بود    اگر   پلک   از  هم   گشودم
پری  بود    اگر      چشم    بر  هم نهادم

شبی بود     وهم آور    و    وحشت افزا
که     تکرار     آن   بار       دیگر       مبادم

شبی سرخ رو گشته  از خون چشمم
شبی شعله ور  گشته      زآه     نهادم

به   سوک    عزیزی پریشان  نشستم
به    داغ   حبیبی   دل از دست   دادم

عزیزی    که      اخبار      توحید    گفتم
حبیبی    که    اسرار   حق    داد   یادم

به    میخانه ی     عاشقی    رهنمونم
به    کاشانه ی      معرفت       اوستادم

به    شعر    دری    رونق افزای     دینم
هم   از    آن  نگهبان    ملک     و  نژادم

دریغا      رفیق     شریف     و      کریمم
فسوسا      شفیق    جوانمرد و  رادم

غمش در دلم   آنچنان  شعله ور  شد
که   چون شمع  افسردم از  پا  فتادم

نخواهی    دگر    دید  لبخند     شوقم
نخواهی    دگر  یافت مسرور و شادم

یتیم  است شعر و سخن بعد  مرگش
بر این    باورستم    بر   این  اعتقادم

ز    خمخانه ی    یاد   او ساقی   آنک
به  پیمانه ای  کی  توان  داد       دادم

کجا  رفت    در       نا امیدی      امیدم
کجا  رفت    در    بی پناهی    عمادم

به  راهی   که  او  رفت بر من نشانی
که  سیر  از   بلاد  و  ملول   از  عبادم

هلا  ای  «اوستا» ی  شیرین  مقالم
هلا ای    بهین    یاورم    «مهرداد» م

مرا   افتخار    این   که    بهر      تتلمذ
به   درگاهت از جان   و   دل ایستادم

ز  شعرت   فزودی  به  تقوا    و علمم
ز  نثرت    نمودی     طریق      رشادم

فزودی  به   جان  نورعشق و  صفایم
زدودی  ز   دل  نقش  کین  و  عنادم

ز عشق تو  زادی است  همراه بادل
به  مهرت     نگویم   اگر     مام   زادم

کسی  گر بپرسد  چه از دست دادی
پریشان  همی گویم  از  دست دادم:

دلیلم...خلیلم...  نصیرم...      حبیبم
انیسم...   شفقیم... رفقیم.... مرادم.

اسعدالله ایامکم....تقبّل الله اعمالکم....طیّب الله انفاسکم

(در سه مقطع:نوجوانی ـ جوانی ـ پیری)

عید فطر آمد و ما جانب خمّار شدیم
شکرلله که سبکروح وسبکبار شدیم
بعد یک چند ز چنگال خماری رستیم
به در میکده رفتیم وطلبگار شدیم
سحر از محفل رندان شراب آلوده
بانگ جانپرور نوش آمد و بیدار شدیم
ارجعی گفت به میخانه ی وحدت ساقی
شعر لبّیک سرودیم و به رفتار شدیم
چو نهال ز عطش سوخته کآبش بدهند
داد پیمانه به ما ساقی و پربار شدیم
تا پدیدار هلال مه نو شد به فلک
باز در خانه ی خمّار پدیدار شدیم
هله با پرده نشین حرم عشق بگوی
پرده بردار که ما طالب دیدار شدیم
ز ازل باده ی گلگون و رخ زیبا را
چشم نگشوده و نادیده خریدار شدیم
بارها پیر مغان گفت می صاف بنوش
که از آسیب بلاهات نگهدار شدیم.
(2)
عید فطر آمد که ساقی عاشقان را جام داد
عاشقان تشنه را از جام وحدت کام داد
بعد چندی لب فروبستن ز اکل و شرب، دوست
سفره ای گسترد از احسان و بار عام داد
تا هلال ماه شوال از افق شد آشکار
ساقی از راه وفا، کام دل ناکام داد
خلعتی از تار و پود نور بر اندام جان
حضرت جانان ز لطف بیکران انعام داد
جانب میخانه بشتابید ای میخوارگان
کاین زمان پیر مغان، اصحاب را پیغام داد
حیف، رفت آن ماه و صد شکر آمد این عید سعید
دست ساقی باز می بوسم که ما را جام داد
لب فرو بستید از نوشیدنی گر چند گاه
از خم وحدت شما را باده ی گلفام داد
دست افشان، پایکوبان جانب ساقی روید
چون که عیدی باده ی جانبخش آن خوشنام داد
روزه داران را ز راه مرحمت در صبح عید
ایزد جان آفرین پاداش آن ایام داد
«خوش عمل» چون عید فطر آمد ز لطف خویشتن
حضرت حق طبع ما را قدرت الهام داد
(3)
ماه      رمضان      رفت....بیا      باده بنوشیم
جامی   دو سه   اوّل      سرِ سجّاده بنوشیم
محراب    پر    از    رایحه ی شُرب طهور است
بشتاب    از این    باده    که   پا داده بنوشیم
دُردی    که    در آن   راه علاج  همه درد است
ساقی     به     قدح     ریخته   آماده بنوشیم
با     خیل    گدایان    درش     ناب      دل افروز
همراه            حریفان           پریزاده   بنوشیم
با    ساده رخی   چند   روان    سوی خرابات
آبادی       دل     را    قدحی     ساده بنوشیم
گر    لقمه ات   از   خوان قضا  پاک وحلالست
فرض است    کز  این   روزی   بنهاده بنوشیم
با    روزه ی   بگشوده   مباح است   که امروز
خون     دل    رَز    با     رخ    بگشاده بنوشیم
تا   در   رگ جان   شعله  زند   وسوسه انگیز
آن   باده    که     از   جوش   نیفتاده بنوشیم
در  عید  رهایی  که  حساب همه  پاک است
آن   می    که    دهد   ساقی   آزاده بنوشیم.

  (جلال رفیع تربتی ــــ عباس خوش عمل کاشانی) 

مرا با استاد جلال رفیع روزنامه نگار ـ نویسنده ـ جامعه شناس ـ سیاستمدار ـ ادیب و شاعر و مهین برادر رضا رفیع  طنزپرداز رفاقتی دیرین است.سالهایی که حضرتشان سردبیر روزنامه ی اطلاعات بودند کمین نیز در مقام معاون ، همکار ایشان بودم.استاد جلال پس از بازنشستگی به موطن مألوف خود تربت حیدریه کوچید ولی تماسهای تلفنی ما همچنان برقرار است.
به مناسبت شب قدر رباعی ذیل را برای استاد جلال فرستادم :

ای خوب همیشه باصفا یادم باش
در خلوت خویش با خدا  یادم باش

تا چون  دل  تو  دلم  شود  نورانی
در  لیله ی قدر  با  دعا  یادم باش.

ساعتی نگذشت که استاد جلال رفیع دو رباعی ذیل را برایم ارسال کرد :

ای خوش عمل نکوسخن  شادم کن
در   خلوت   محراب   دعا     یادم کن

من بسته ی   زنجیر گناهان  خودم
لطفی کن  و   با   دعایت   آزادم کن
*

ای خوش عمل خوش سخن خوش محضر
من  خود  به   دعای  چون  توام   مستظهر

با     بار     گناه      از      تو       تمنا     دارم
تا       وقت      دعا    مرا     شوی     یاد آور

من نیز بلافاصله دورباعی ذیل را ارتجالآ سرودم و برای ایشان پیامک کردم :

منزل   دور است   و   راه   باریک  جلال
فریاد      ز     تنگجای        تاریک  جلال

در   حقّ    من   آن ادعیه ی زاکیه ات
دانم   به  اجابت  است  نزدیک  جلال
*

استاد    جلال    ای   رفیع الدّرجات
هر بیت رباعی تو چون توت هرات

دل می دهم  و جان گرامی ز برات
ما را تو فراموش مکن  شام برات.


جلال رفیع در سال 1333 درتربت حیدریه متولد شد. در سال 52 وارد دانشگاه تهران شد و رشته حقوق خواند و وکیل پایه یک دادگستری شد؛ ولی دنبال کار وکالت نرفت. سال 58 وارد روزنامه کیهان شد و مدتی عضو شورای سردبیری آن بود. سال 59 تا حوالی سال 66 و 67 عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات هم بود و پس از آن به سردبیری آن روزنامه رسید. جلال رفیع جدا از کار روزنامه‌نگاری، از سال 65 چندسالی عضو شورای فرهنگ عمومی زیرمجموعه شورای انقلاب فرهنگی هم بود. در سال 70 و 71 هم عضو هیئت منصفه دادگاه مطبوعات شد. بعد از آن با چند نفر دیگر از دادگاه استعفا دادند. وی زمانی نیز عضو هیئت مؤسس انجمن موسیقی ایران هم بود. او عضو هیئت داوران جشنواره فیلم فجر در سال 64 بود که برای اولین بار به جای یک فیلم، چهار فیلم برگزیده، انتخاب شد. بعد از آن در نیمه دوم سال 67 تا اویل 68 ستون طنزی با عنوان با اجازه و با امضای آقا جمال در روزنامه کیهان راه انداخت. سال 76 وقتی صد روز از ریاست جمهوری خاتمی گذشته بود، جلال رفیع با او مصاحبه تلویزیونی کرد و آن مصاحبه هم  ـــ مانند مقدمه ی طولانی اش به کتاب «پاتنوری» طنز سروده های عباس خوش عمل کاشانی ـــ جنجالی به پا کرد. در آن تاریخ هنوز مشاور فرهنگی و رسانه‌ای خاتمی نشده بود.
*آثار

    فضیلت‌های فراموش شده: شرح حال حاج آخوند ملا عباس تربتی عارف فرزانه عالم وارسته و شخصیت کم‌نظیر تاریخ معاصر، حسینعلی راشد، جلال رفیع (مقدمه)، تهران: اطلاعات
    یادداشتها و رهاوردهای سفر نیویورک… در بهشت شداد! آمریکای متمدن، آمریکای متوحش، جلال رفیع، تهران: اطلاعات
    دریچه: مجموعه نثر ادبی، جلال رفیع، تهران: توسعه کتاب ایران
    از دانشگاه تهران تا شکنجه گاه ساواک: روایت مبارزات دانشجویی و حکایت کمیته مشترک ضد خرابکاری، جلال رفیع، رضا رفیع (ویراستار)، تهران: موزه عبرت ایران
    فرهنگ مهاجم، فرهنگ مولد: در باب فرهنگ و متعلقات آن، جلال رفیع، تهران: اطلاعات.

مشعل حق

ابن ملجم چو زد از راه جفا
تیغ بر فرق علی شیر خدا

به زمین قامت مولا افتاد
لرزه بر گنبد خضرا افتاد

از سر شوق سر منشق را
سر آکنده ز راز حق را

اسدالله بسائید به خاک
خاک زد بوسه بر آن تارک پاک

گشت محراب ز خون رنگ شفق
تا که افتاد ز پا مشعل حق

دست شکرانه بمالید به رو
دیده اش محو جمال رخ او

گفت با رمز و اشارات به دوست
هرچه برمن رسدازدوست نکوست

عرشیان شیون و افغان کردند
فرشیان موی پریشان کردند

جمله گفتند به آوای حزین
خالی از حجّت حق گشت زمین

تا که احباب خبردار شدند
جانب حیدر کرّار شدند

حسنین آمده با دیده ی تر
سوی محراب به دیدار پدر

دل محراب زخون دریا بود
غوطـــه ور در یم خون مولا بود

همه گفتند به آوای بلند
ابن ملجم را آرید به بند

مثله اش کرده امانش ندهید
رخصت حرف و بیانش ندهید

گفت مولا به سرا آریدش
ز جفا هیچ میازاریدش

اگر این زخم بیابد بهبود
عفو من شامل اوخواهد بود

ور به این ضربه ز دنیا رفتم
به سراپرده ی اعلی رفتم

به یکی ضربه کنیدش تعزیر
تا چه باشد من و او را تقدیر
***         ***         ***
شیر حق را به سرا چون بردند
زود رفتند و طبیب آوردند

گفت با دیدن آن زخم طبیب
نیست امید به بهبود حبیب

زهر کاری شده وارد بر سر
کار از کار گذشته ست دگر

زین سخن جمله دل افگار شدند
با غم و رنج و تعب یار شدند

گفت با زینب کبری ، کلثوم
شدم از نعمت با با محروم

افسری رفت جهان را ازسر
که نیابند نظیرش دیگر

بعد از این کیست که امید دهد
مژده از تابش خورشید دهد

بعد از این کیست که در نیم? شب
ببرد قوت یتیمان عرب
***
بهر تودیع چو برخاست طبیب
گفت با اهل سراپرده ی طیب

زهر بر خون علی چون که رسید
امشب از شیر غذایش بدهید

کودکان کاسه ی شیر آوردند
شیر از بهر امیر آوردند

چو نگه کرد علی شیرخدا
به اسیر و به خود و ظـــرف غذا

کرد این جمله ادا با لبخند
ای حسن ای که مرایی فرزند

گر قرار است که شیرم بدهید
شیر ، اوّل به اسیرم بدهید

جان به قربان امامی که غذا
خود نخورد و به عدو کرد عطا

گر بدین شیوه خدا نیست علی
از خدا نیز جدا نیست  علی

ها   علی    بشر   کیفَ بشر
ربّه    فیه     تجلّی     و   ظَهَر.

«سیمرغ هدی»

قومی که  در اندیشه ی   دیدار      خدایند
با   نور   علی    گر    بدرخشند     سزایند

مردان     حقیقت    نگر     کوی     طریقت
از   جذبه ی  رخسار   علی محو  خدایند

سرسلسل? مذهبشان غیرعلی نیست
آنان  که   به   اقلیم   صفا  عشق  گرایند

دارند   ز   خاک   قدم   او   دم   جانبخش
عیسی  صفتانی  که به  هر درد   دوایند

ای   پادشه   خطه ی    سرسبز      تولا
شاهان   جهان   پیش  غلام تو   گدایند

یاران   تو   در   ساحل مقصود   به رفتار
خصمان  تو    مغروق  به  گرداب   بلایند

برمرتب? شامخشان غبطه خورد خضر
در بحر  ولای  تو   کسانی  که    فنایند

تا  کوثر  گفتار  تو  ای  زمزم     توحید
جاریست   کجا  در طلب آب    بقایند ؟

شدبهره ور از نورجمالت مه وخورشید
برقی  ز   دم  تیغ   تو ناهید و سهایند

غیر  از تو  کسانی که  گزیدند  امامی
از  بعد   نبی    یکسره در   راه خطایند

جانم  به   فدای تو و   اخلاف  جلیلت
ما   را   همگی  راهبرانی  به  سزایند

دارندچو  از دست  تو سرخطّ    ولایت
بر   قافله ی  نوع   بشر      راهنمایند

در مکتب  توحید همه  مرجع و ملجا
برنامه  ده  و چاره گر و عقده گشایند

با  مرگ تو ارکان هدایت شده  ویران
آن  قوم  که  انکار   نمایند   کجایند ؟

امروز   به   پژواک  «اذا   زلزلة الارض»
آشفته  چو  ابناء زمین اهل  سمایند

مرغان اولی اجنحه* برسدره وطوبی
در  ماتم سیمرغ  هدی  نوحه سرایند

واصل  شدگان   حرم    سرّ        الهی
پوشیده چو مخلوق زمین رخت عزایند

تا شعل? جانبخش تو خاموش نگردد
در  صومع? عرش ملایک به  دعایند

ای  لجّة الاسرار الهی که  ز  داغت
تا صبح  قیامت  همه  دلهابه  نوایند

چون «خوش عمل»ازداغ جگرسوزتوامروز
خلقی همه در تاب  وتب افتاده زپایند.

*تعبیر قرآنی از فرشتگان.